تا سال و ماه و روز و شب است اندرین جهان فرخنده باد روز وشب و سال و ماه تو
ژاله آموزگار، ایران‌شناس، نویسنده، مترجم، استاد فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دوازدهم آذرماه ۱۳۱۸ در خانواد‌ه‌ای فرهنگی در شهرستان خوی زاده شد. ایشان پس از پایان دورۀ دبیرستان در زادگاهش، به تبریز رفت و در دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز به تحصیل پرداخت و با درجۀ عالی در سال ۱۳۳۸ فارغ التحصیل شد. سپس، برای تکمیل تحصیلات عالیه، همراه با خانواده (همسر و فرزند)، در سال ۱۳۴۲ به فرانسه نقل مکان و دورۀ دکتری رشتۀ فرهنگ و زبان‌های باستانی ایران را در دانشگاه سوربن پاریس آغاز کرد و در ۱۳۴۷ با دفاع از رسالۀ دکتری در شاخۀ متونِ فارسی ادبیات زردشتی با عنوان صد در نثر صد در بندهش با راهنمایی پروفسور پی‌یر دومناش (۱۹۰۲-۱۹۷۳)، خاورشناس و استاد ادیان دانشگاه سوربن، این دوره را با درجۀ عالی پشت سر گذاشت. استاد آموزگار پس از بازگشت به وطن، در بنیاد فرهنگ ایران به سال ۱۳۴۸ به مدت یک‌سال به فعالیت پرداخت. در همین ایام، با زنده‌یاد دکتراحمد تفضلی، زبان‌شناس، نویسنده و مترجم نامدار، که پیش‌تر نیز در دورۀ دکتری در پاریس با او همکلاس بود، همکاری خود را در این بنیاد آغاز کرد. این همکاری، آغازگر دوستی‌ای عمیق، پُربار و مستمر میان آنان بود که سالیان سال تا مرگ نابهنگام دکتر احمد تفضلی در دی ماه ۱۳۷۵ ادامه داشت. از جمله کارهای مشترک این دو محقق بزرگِ زبان و فرهنگ ایرانی، می‌توان به تحقیق و ترجمۀ دینکرد پنجم، ترجمه و تحقیق کتاب نمونه‌های نخستین انسان و نخستین شهریار در تاریخ افسانه‌ای ایرانیان اثر آرتور کریستن‌سن، ترجمۀ شناخت اساطیر ایران اثر جان هینلز، تألیف کتاب اسطورۀ زندگی زردشت و همچنین تألیف کتاب زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن اشاره کرد. علاوه‌بر این، بانو آموزگار، کتاب تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام تألیف زنده‌یاد احمد تفضلی را که آمادۀ چاپ بود را پس از سفر ابدی دوستش، به‌دقت بررسی و در ۱۳۷۶ منتشر کرد، و سالها بعد مقالات احمد تفضلی را در ۱۳۹۸ به چاپ رساند و این‌گونه به سالها دوستی خود با دکتر تفضلی ادای احترام کرد.
مجموعۀ دیگری از آثار ارزندۀ دکتر ژاله آموزگار شامل ترجمۀ کتاب ایران باستان اثر ماریان موله، تحقیق و ترجمۀ کتاب ارداویراف‌نامه تألیف فیلیپ ژینیو، تألیف کتاب تاریخ اساطیری ایران و تحقیق و ترجمۀ یادگار زریران است و بخش دیگری از پژوهش‌های ایشان در قالب مقاله به زبان فارسی و فرانسه در نشریات معتبر علمی منتشر شده‌است. مجموعۀ مقالات بانو ژاله آموزگار، تاکنون در دو مجلد با نام زبان، فرهنگ و اسطوره در ۱۳۸۶ و از گذشته‌های ایران در ۱۳۹۶ به چاپ رسیده و جلد سوم از این مجموعه در حال آماده‌سازی برای انتشار است.
در پاس‌داشت مقام علمی این استاد گرانقدر و به پاس یک عمر تلاش و خدمات ارزنده برای علم و فرهنگ این مرز و بوم، جوایز متعددی به ایشان تعلق گرفته‌است، ازجمله جایزۀ «لژیون دونور»، عالی‌ترین نشان افتخار از سوی وزارت فرهنگ فرانسه و جایزۀ «سرو ایرانی» از سوی انجمن ایران‌شناسی دانشگاه تهران.
بانو آموزگار که تدریس را در گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی دانشگاه تهران از سال ۱۳۴۹ آغاز کرده بود، با بیش از ۳۰ سال سابقه، با بالاترین درجۀ استادی بازنشسته شد. بااین‌حال، همچنان استوار و خستگی‌ناپذیر و مشتاقانه به آموزش و راهنمایی شاگردان خویش دل‌بسته است. توجه و توصیۀ ایشان به رویکرد نقادانه در پژوهش‌های علمی و دانشگاهی را می‌توان ازجمله ویژگی مهم تدریس ایشان دانست. ایشان پس از دریافت لوح تقدیر از انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در ۱۳۸۲، با فروتنی از خود سخن می‌گوید: «من محقق بزرگی نيستم بلكه فقط معلمی هستم عاشق تدريس و مطالعه كه از شهرستانی كوچك برخاسته‌ام».
ویژگی اخلاقی استاد را می‌توان در نام ایشان یافت: ژاله آموزگار، مهربانویی به لطافت شبنم و باران و آموزگاری دانا و دلسوز. هرکه ایشان را یک بار دیده باشد یا سالها با او آشنا باشد نیک می‌داند که با انسانی فرهیخته، شریف و مهربان روبه‌روست که دلبستۀ ایران و ایرانی است که نه‌تنها آموزگارِ یافته‌های علمی است، بلکه آموزگار چگونه زیستن و چگونه دوست داشتن است. تعهد و وسواس در آموزش و دقت در نگارش و شور و شوق بسیار ایشان در سخنرانی‌ها به ویژه در وصف بزرگان ادب و دوستانش مثال‌زدنی است و بر دل می‌نشیند.
خجسته باد بر ما زادروز بانوی دانش و مهر.
دکتر یلدا شکوهی
عضو هیئت‌علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
