مراسم روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی به‌همّت فرهنگستان زبان و ادب فارسی صبح روز دوشنبه، بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲، در تالار قلم سازمان اسناد و کتابخانۀ ملّی برگزار می‌شود.
به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، آیین پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی با حضور و سخنرانی جمعی از اصحاب فرهنگ و ادب و میهمانان خارجی برگزار می‌شود.
در این مراسم غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علیرضا مختارپور، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی، محمد سرورمولایی، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نظام‌الدین زاهدی، سفیر جمهوری تاجیکستان در ایران، حجابی کرلانگیچ، سفیر جمهوری ترکیه در ایران، صفر عبدالله، عضو پیوستۀ خارجی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و گلرخسار صفی اوا، شاعر نامدار تاجیک، سخنرانی خواهند کرد.
همچنین در این مراسم از کتاب‌های جدید انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی رونمایی خواهد شد.
در بخش‌هایی از این مراسم غلامحسین غفاری از تربت جام، سیّد تیمور محرابی از کرمانشاه و عاشیق احد ملکی از آذربایجان شرقی قطعاتی از شاهنامه را برای حاضران خواهند خواند.
آیین پاسداشت زبان فارسی و نکوداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی به‌صورت زنده از شبکۀ رادیویی فرهنگ پخش خواهد شد.
این مراسم از ساعت ۱۰ تا ۱۲ دوشنبه، بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه در تالار قلم سازمان اسناد و کتابخانۀ ملّی برگزار خواهد شد.
شرکت در این مراسم برای علاقه‌مندان آزاد است.
خبرهایِ خوش فرهنگستان زبان و ادب فارسی / از عرضه کتاب‌های جدید تا برنامه‌های فرهنگستان برای پاسداشت زبان فارسی
نشست خبری روز پاسداشت زبان فارسی، دوشنبه، هجدهم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲، در محلِ فرهنگستان زبان و ادب فارسی و با حضور غلامعلی حداد عادل و اهالی رسانه برگزار شد. در این نشست خبرنگاران رسانه‌های مختلف پرسش‌های خود را دربارۀ برنامه‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای روز پاسداشت زبان فارسی طرح کردند.
به گزارش روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ابتدایِ نشست پاسداشت زبان فارسی با تشکر از اهالی رسانه دربارۀ روزِ پاسداشت زبان فارسی اظهار کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه را روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی نام‌گذاری کرده است و فرهنگستان همه‌ساله این روز را جشن می‌گیرد. هفتۀ آینده هم به‌همین مناسبت در تالار قلم کتابخانۀ ملّی، مراسمی برگزار می‌کنیم.
او اضافه کرد: علاوه‌براین در فاصلۀ بیستم تا سی‌ام اردیبهشت‌ماه نیز نمایشگاه بین‌المللی کتاب را پیش رو داریم که بستر نمایش گسترده‌ای برای جلوه‌های زبان و ادبیات فارسی محسوب می‌شود و فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز حضور فعّالی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب خواهد داشت.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اهمّیّت زبان و ادب فارسی به‌عنوان رکن مهمی از هویّت مردم ایران در جمع اهالی رسانه گفت: همانطور که هر فردی شناسنامه دارد و نام و نشان و شمارۀ ملّی و چنین اطلاعاتی در آن درج شده است، ملّت ایران هم یک شناسنامه دارد که از بخش‌های مهم آن زبان و ادبیات فارسی است. مسئلۀ هویّت ملّی مسئلۀ بسیار مهمی است و همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز بوده است. برای مثال در هفتۀ گذشته، رهبری در جمع معلمان مجدداً بر لزوم آشنا ساختن دانش‌آموزان با هویّت ملّی و اهمیت زبان فارسی مثل همیشه تأکید کردند.
غلامعلی حداد عادل زبان فارسی را رشتۀ پیوندی بین همۀ مردم ایران دانست و اظهار کرد: زبان فارسی هم عامل پیوستگی ما با همۀ هم‌وطنان و هم رشتۀ پیوند ما با نیاکامان است و این زبان کلیدی است که ما را با اندیشه‌ها، تمدّن و فرهنگ خود در گذشته آشنا می‌کند و امروزه نیز وسیلۀ ارتباط ما با یکدیگر و سایر فارسی‌زبانان در سایر کشورها و فارسی‌دانان دنیا محسوب می‌شود. فرهنگستان زبان و ادب فارسی وظایف مهمی دربارۀ این زبان دارد و سعی می‌کند با گروه‌های پژوهشی متعدد این وظیفه را به بهترین نحو انجام دهد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه از گروه‌های پژوهشی فرهنگستان نام برد و به شرح برخی وظایف آنان پرداخت: گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی که کار آن رصد کتاب‌های درسی در مدارس است و همچنین نگاهی هم به برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها دارد. گروه ادبیات تطبیقی که رابطۀ ادبیات فارسی را با زبان و ادبیات سایر ملّت‌ها دنبال می‌کند. گروه برون‌مرزی که شامل سابقۀ زبان و ادبیات فارسی در بیرون از مرزهای ایران، از جمله در شبه قاره هند، آسیای صغیر و آسیای میانه است. گروه تحقیقات و پژوهش‌های ادبی که از دستاوردهای آن باید به دانشنامۀ زبان و ادبیات فارسی اشاره کنم که در ۱۲ جلد و زیرنظر استاد زنده‌یاد اسماعیل سعادت تدوین و در انتشارات فرهنگستان منتشر شده و یک کتاب کم‌مانند و بسیار سودمند است که مددکار استادان، دانشجویان و پژوهشگران است.
گروه دستور خط، گروه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، گروه ادبیات انقلاب اسلامی، ادبیات معاصر، تصحیح متون، گروه زبان و رایانه و گروه فرهنگ‌نویسی و واژه‌گزینی از جمله دیگر گروه‌های پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی محسوب می‌شوند که رئیس فرهنگستان از آنان نام برد. همچنین در فرهنگستان زبان و ادب فارسی کتابخانۀ مفصلی داریم که غنی‌ترین کتابخانۀ تخصّصی در حوزۀ زبان و ادب فارسی در کشور است. همچنین در فرهنگستان ۱۰ نشریۀ پژوهشی منتشر می‌کنیم.
حداد عادل با اشاره به دورۀ کارشناسی ارشد که در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود گفت: تاکنون هفت دورۀ کارشناسی ارشد واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی در پژوهشکدۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شده است.
او همچنین عناوین برخی از سازمان‌هایی که فرهنگستان با آنان همکاری دارد، اشاره کرد: سازمان ملّی استاندارد ایران، شورای عالی فضای مجازی، سازمان ثبت اسناد و املاک، سازمان ثبت احوال، شورای پاسداشت زبان فارسی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش‌وپرورش، مجلس شورای اسلامی، وزارت علوم و دانشگاه‌ها و صداوسیما. از جمله دستگاه‌هایی هستند که فرهنگستان با آن‌ها ارتباط تنگاتنگ کاری دارد. ما همچنین با برخی مؤسسات بین‌المللی ازجمله مؤسسۀ جهانی اینفوترم همکاری داریم که فرهنگستان عضو فعال آن محسوب می‌شود و ما در نشست‌های این مؤسسه شرکت داریم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامۀ نشست با اشاره به فعالیت‌های انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی که تاکنون ۲۵۰ عنوان کتاب منتشر کرده گفت: دستور خطّ فارسی که یک سند بسیار مهم برای استاندارد شدن خط فارسی است، به نظرم همۀ ناشران و همه ویراستاران محترم حتماً برای یکدست بودن خطّ فارسی به این کتاب احتیاج خواهند داشت.
او دربارۀ دستور خطّ فارسی گفت: دستور خطّ فارسی سندی بسیار مهم برای یکدستی و استاندارد شدن خط فارسی است. فرهنگستان زبان و ادب فارسى، به‌حکم وظیفه‌ای که برحسب اساسنامۀ خود در پاسدارى از زبان و خطّ فارسى بر عهده دارد، از همان نخستین سال‌هاى تأسیس، درصدد گردآورى مجموعۀ قواعد و ضوابط خط فارسى و بازنگرى و تنظیم و تدوین و تصویب آن‌ها برآمد و در این کار راه میانه را برگزید و کوشید تا در تدوین «دستور خط فارسى» اعتدال را رعایت کند.
حداد عادل ادامه داد: در دو دهۀ گذشته به واسطۀ فراگیر شدن ابزار‌های ارتباطی اکترونیکی به‌نوعی شاهد این بوده‌ایم که خطّ فارسی در معرض خطر قرار گرفته است و برخی به عمد و یا به سهو با بی‌توجهی به دستور خطّ فارسی،آشفتگی‌هایی را به نوشتار خود راه داده‌اند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: اکنون با گذشت بیش از بیست سال از انتشار دستورخطّ فارسی، و دریافت بازخوردهای متعدد، همچنین فراگیر شدن حروف‌نگاری در محیط رایانه و فضای مجازی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تشکیل کارگروهی زیرنظر دکتر محمد دبیرمقدم، معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان، و با حضور برخی از اعضای پیوسته، وابسته و هیئت علمی فرهنگستان و بهره‌گیری از آرای تنی چند از صاحب‌نظران خارج از فرهنگستان، برای بازنگری در دستور خطّ فارسی تشکیل شد که پس از برگزاری پنجاه جلسه، ویراست جدید دستورخطّ فارسی تدوین، تصویب و آماده انتشار شد.
او اضافه کرد: خبر خوش دیگر منتشر شدن جلد سوم فرهنگ جامع زبان فارسی است. ما سال گذشته نیز یک نسخه از این کتاب را در تاریخ بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۱ رونمایی کردیم اما متوجه شدیم که احتیاج به‌دقت بیشتری دارد؛ بنابراین انتشار و فروش آن به امسال موکول شد. جلد سوم فرهنگ جامع زبان فارسی جامع‌ترین کتابی است که دربارۀ زبان فارسی منتشر شده است. این مجموعه در شکل نهایی خود حدود ۳۵ جلدِ ۷۵۰ صفحه‌ای خواهد بود که منطبق بر آخرین پیشرفت‌های دانش فرهنگ‌نگاری است.
در ادامۀ این نشست اهالی رسانه سؤالاتی را با رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در میان گذاشتند.
مشکلی از حیثِ ورود واژه‌های جدید عربی نداریم
حداد عادل در ابتدایِ پرسش‌وپاسخ دربارۀ سؤالی مبنی‌بر ورود واژه‌های جدید زبان عربی به زبان فارسی گفت: ما امروز مشکلی از حیثِ ورود واژه‌های جدید عربی به زبان فارسی نداریم زیرا موج ورود واژه‌های عربی به فارسی مدت‌هاست که متوقف شده است. وقتی می‌گوییم زبان فارسی، یعنی همین زبان سعدی و حافظ که واژگان عربی نیز در آن وجود دارد.
او اضافه کرد: فرهنگستان بنایی ندارد که واژه‌های عربی متداول در زبان فارسی که جزو بافت آن شده‌اند، خارجی تلقی کند.
شاهنامۀ فردوسی مهم‌ترین قوت زبان فارسی است
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پاسخ به سؤال یکی از اصحاب رسانه مبنی بر اینکه چه اتفاقی قرار است در حوزۀ شاهنامه‌پژوهی رخ دهد، گفت: شاهنامۀ فردوسی مهم‌ترین قوّت زبان فارسی است. کتابی که بیش از ۵۰ هزار بیت دارد و بیش از هزار سال پیش سروده شده و تاریخ مکتوب و اسطوره‌ای ایران باستان را در خود دارد و یک کتاب حماسی محسوب می‌شود که با هویّت ملّی ما سر و کار دارد و از نظر زبانی هم گنجینۀ واژگانی و الگوی زبانی و ادبی است.
او اضافه کرد: خوشبختانه در دهه‌های اخیر ایرانی‌ها کارهای ارزشمندی در حوزۀ شاهنامه‌پژوهی انجام داده‌اند. فرهنگستان کتاب مفصلی شامل مجموعه مقالات دربارۀ شاهنامه منتشر کرده است. در یکی دو سال گذشته هم هست که دکتر علی رواقی، عضو پیوستۀ فرهنگستان تصحیح جدیدی از شاهنامه را آغاز کرده‌اند.
همه می‌توانند شاهنامه را از آنِ خود بدانند
حداد عادل در ادامۀ پرسش‌وپاسخ خبرنگاران، در پاسخ به این سؤال که فرهنگستان چگونه می‌خواهد جلویِ مصادره شدن شاهنامه از سوی دیگر کشورها را بگیرد، با ابراز خوشحالی از حضور کشور تاجیکستان در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: شاهنامۀ فردوسی متعلق به تاجیکستان، افغانستان، کشور ما و قلمرو وسیع فرهنگ ایرانی است که همۀ کشورها از جمله ایران به آن فرهنگ تعلق دارند و همه می‌توانند شاهنامه را از آنِ خود بدانند.
او اضافه کرد: شاهنامه متعلق به همه است همانطور که سعدی و حافظ به همۀ فارسی‌زبانان تعلق دارند. این زبان فارسی است که حق می‌دهد همۀ آثار بزرگ زبان فارسی را از آنِ خود بدانیم.
زبانِ فارسی، طوفان جهانی شدن و فضای مجازی
یکی از خبرنگاران حاضر در نشست خبری با انتقاد از رواج زبان انگلیسی در فضای مجازی سؤالی در این زمینه طرح کرد. رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در همین راستا اظهار کرد: ما با یک توفان جهانی شدن جهانی‌سازی مواجه هستیم که لبۀ آن فضای مجازی است و مسلماً این آسیبی است نه فقط برای زبان فارسی، برای بسیاری از زبان‌ها و هویّت ملّی کشورها بر این اساس همین تحوّلات و گسترش فنّاوری‌های رایانه‌ای گروهی به اسم زبان و رایانه فرهنگستان تأسیس کردیم که مسائل زبان فارسی را در فضای مجازی پیگیری می‌کند.
او اضافه کرد: طبیعی است حجم مطالبی که به زبان فارسی در فضای مجازی است، کمتر از زبان انگلیسی باشد. یکی از مواردی که فرهنگستان از چند سال پیش تا امروز دنبال کرده، استاندارد کردن نویسه‌ها و کارکترهای خط فارسی در فضای مجازی است. ما همین اخیراً توانستیم با همکاری سازمان ملّی استاندارد، پیشنهادها را در سطح سازمان جهانی استاندارد به تصویب برسانیم که خطّ فارسی جدایِ از عربی برای خودش در فضای مجازی اعتبار داشته باشد.
حداد عادل در پاسخ به پرسش ایسنا دربارۀ اینکه تصویب معادل برای واژه‌هایی که وارد زبان فارسی می‌شوند معمولاً با تأخیر انجام می‌شود، درحالی که واژه‌های قدیمی در ذهن مردم ته‌نشین شده و جایگزینی واژۀ مصوّب سخت است، با تأیید این موضوع گفت: علاج این مشکل آسان نیست چون واژه که وارد زبان می‌شود، یک راه معیّن ندارد و نمی‌توان به راحتی واژه‌های نوورود را شناسایی کرد. ما به این مشکل توجه داریم اما تا حدی می‌توانیم به آن غلبه کنیم. کار فرهنگستان این است که واژۀ صحیحی را پیدا کند اما ترویج آن به عهدۀ هم، از جمله اصحاب محترم رسانه‌هاست.
مراسم بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و پاسداشت زبان و ادب فارسی ساعت ۱۰ صبح روز بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه در تالار قلم کتابخانۀ ملّی برگزار خواهد شد.
گروهی از دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا از بخش‌های مختلف فرهنگستان بازدید کردند و با چگونگی فعالیت‌های گروه‌های پژوهشی فرهنگستان آشنا شدند.
به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ در این دیدار دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: تاکنون در ایران سه فرهنگستان زبان و ادب فارسی داشته‌ایم. نخستین فرهنگستان در سال ۱۳۱۴ در ایران راه‌اندازی شد و فعالیت آن تا سقوط رضاشاه ادامه داشت. فرهنگستان دوم در دهۀ ۴۰ بازسازی شد و فعالیتش تا سال ۱۳۶۱ ادامه داشت. فرهنگستان سوم نیز از شهریورماه سال ۱۳۶۹ آغاز به کار کرده است و اکنون ۳۳ سال از عمر آن می‌گذرد.
حداد عادل با اشاره به ساختار این نهاد سیاست‌گذار علمی، گفت: اصلی‌ترین رکن فرهنگستان شورای آن است که زبده‌ترین استادان ایرانی و خارجی در قالب اعضای پیوسته و وابسته در آن عضویت دارند و ۲۵ تن از استادان زبدۀ زبان و ادب فارسی و زبان‌شناس عضو پیوستۀ فرهنگستان به شمار می‌روند و در فرهنگستان حداکثر باید ۱۰ تن از استادان غیرایرانی که خدمات ارزنده‌ای به زبان فارسی کرده‌اند، عضو پیوستۀ فرهنگستان باشند و تاکنون استادانی از کشورهای افغانستان، پاکستان و تاجیکستان به‌عضویت پیوسته و وابستۀ فرهنگستان درآمده‌اند.
او در ادامه دربارۀ فعالیت‌های گروه واژه‌گزینی فرهنگستان، اطّلاعاتی را در اختیار بازدیدکنندگان گذاشت و گفت: دو فرهنگستان پیشین نزدیک به سه‌هزار واژه تصویب کرده بودند؛ امّا، امروز تعداد واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی بیش از ۶۵ هزار است.
حداد عادل ادامه داد: گروه واژه‌گزینی مستقیماً با مفاد قانون هماهنگی دارد و فعالیت اصلی و عمدۀ آن معادل‌گزینی در برابر الفاظ بیگانه است و از سال ۱۳۷۴ پیوسته به این امر پرداخته است. این گروه ابتدا با واژه‌های بیگانۀ عمومی موجود در زبان فارسی کار خود را آغاز کرده و سپس به اصطلاحات و واژه‌های بیگانۀ علمی پرداخته است و تاکنون در بیش از ۹۰ حوزۀ علمی به معادل‌گزینی پرداخته و در حال حاضر نیز حدود ۶۵ کارگروه تخصّصی واژه‌گزینی در حوزه‌های مختلف علوم فعال هستند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به فعالیت‌های تخصصی در زمینۀ علم واژه‌گزینی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: یکی از خدمات ما به زبان فارسی، ایجاد رشتۀ دانشگاهی واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی در مقطع کارشناسی ارشد است و امسال هشتمین گروه دانشجویان در این رشته در پژوهشکدۀ واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی وابسته به فرهنگستان پذیرفته شده‌اند.
او در ادامۀ سخنانش عنوان کرد درهای کتابخانۀ مرکزی فرهنگستان همواره به‌روی پژوهشگران و دانشجویان گشوده است و همکاران ما، آمادۀ پاسخگویی به پرسش‌های علاقه‌مندان و راهنمایی پژوهشگران در زمینۀ وظایف اصلی فرهنگستان هستند.
در ادامۀ این بازدید عفّت امانی، پژوهشگر گروه زبان و گویش‌های ایرانی، و مهدیه قنات‌آبادی، پژوهشگر گروه واژه‌گزینی، دربارۀ فعالیت این گروه‌ها اطلاعاتی را در اختیار دانشجویان ارائه دادند و به پرسش‌های آن‌ها پاسخ گفتند.
در ادامۀ این بازدید؛ فرهاد قربان‌زاده، پژوهشگر گروه فرهنگ‌نویسی، ضمن ارائۀ گزارشی از روند فعالیت‌های گروه فرهنگ‌نویسی گفت: «فرهنگ جامع زبان فارسی» یکی از طرح‌های کلان فرهنگستان زبان و ادب فارسی که تاکنون دو مجلّد آن منتشر شده است و به‌زودی جلد سوم آن منتشر خواهد شد.
در ادامه دانشجویان زبان و ادب فارسی دانشگاه الزهرا از بخش‌های مختلف کتابخانۀ فرهنگستان بازدید کردند.
دوشنبه، دوازدهم اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲، مراسم چهلم استاد احمد سمیعی (گیلانی) با حضور جمعی از فرهنگ‌دوستان در تالار شهر رشت برگزار شد. در این مراسم غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به ضرورت راه‌اندازی موزۀ کتابخانۀ احمد سمیعی (گیلانی) در رشت تأکید کرد.
به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ غلامعلی حداد عادل در مراسم بزرگداشت چهلمین روز درگذشت استاد احمد سمیعی (گیلانی)، پدر ویراستاری نوین ایران، با بیان اینکه مرحوم سمیعی شخصی مؤمن، متفکّر و دغدغه‌مند بود، بر ضرورت احداث موزۀ کتابخانه برای معرفی آثار و دست‌نوشته‌های این استاد تأکید کرد.
او با اشاره به اینکه استاد سمیعی (گیلانی) به زبان و ادب فارسی غنا بخشید و به فارسی نظم و سامان داد افزود: سمیعی به گیلانی بودن خود افتخار می‌کرد و پسوند خود را از ۴۰ سال پیش به آثار خود اضافه کرد، زیرا به گیلان و گیلانی‌ها عشق می‌ورزید.
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در وصف پدر علم ویراستاری نوین ایران گفت: استاد سمیعی پاک، دلسوز، سلیم‌النفس، علاقه‌مند به ایران و عاشق فرهنگ و اعتلای ایران و عاشق مردم ایران بود.
حداد عادل با بیان این که مرحوم استاد سمیعی بسیار پرکار بود افزود: وی در سنین بالا در عرصۀ علم فعال بود و یکی از درس‌هایی که باید از او یاد بگیریم شور و امید زندگی است.
وی گفت: در طول سال‌های انقلاب هر جا از استاد سمیعی کمک خواسته شد دریغ نکرد و هرجایی که می‌توانست به زبان و ادب فارسی کمک کند، پا پس نکشید.
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی با بیان این که استاد سمیعی تنها یک نویسنده نبود بلکه شخصی متفکّر بود افزود: مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، تاریخی، علمی و انقلاب اسلامی از دغدغه‌های وی بود.
غلامعلی حداد عادل با بیان اینکه استان گیلان دروازۀ ارتباط با اروپا بوده و بسیاری از اندیشه‌های نو از این استان به سپهر فرهنگی و اجتماعی کشور ما راه یافته است، گفت: رشت جایگاه ممتازی از نظر فکری و آموزشی داشته و بزرگان علمی بسیاری از این خطّه برخواستند که باید قدر این بزرگان دانسته شود و یکی از این بزرگان که حضورش را در زندگی‌مان تجربه کردیم احمد سمیعی (گیلانی) بود.
سهراب سمیعی پسر استاد احمد سمیعی (گیلانی) نیز با قدردانی از گیلانیان برای گرامیداشت یاد پدرش، توجه به ارتقای فرهنگ و علم و دانش قشر جوان را از دغدغه‌های استاد سمیعی عنوان کرد.
رضا ثقفی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان، هم تکریم بزرگان و مفاخر را از برنامه‌های اولویت‌دار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد.
جعفرشجاع کیهانی معاون گروه ادبیات معاصر فرهنگستان زبان و ادب فارسی که اجرای این مراسم را برعهده داشتند دربارۀ اهمیت و نقش احمد سمیعی (گیلانی) در تألیف و تدوین کتاب نگارش و ویرایش و نظام‌مند کردن ویرایش سخن گفت.
با گذشت دو دهه از انتشار نخستین نسخۀ «دستور خط ّفارسی»؛ فرهنگستان زبان و ادب فارسی ویراست جدید این اثر را منتشر کرد.
به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی دربارۀ دستور خطّ فارسی همواره اختلاف نظر وجود داشته است؛ برخی معتقدند نویسنده حق دارد شیوۀ نگارش خودش را داشته باشد و برخی نیز بر این باورند که باید همه از دستور خط واحدی پیروی کنند و برای خط نیز همچون علومی مانند ریاضی قواعد و ضوابط خاصی تعیین شود.
ازاین رو، فرهنگستان زبان و ادب فارسى، به‌حکم وظیفه که برحسب اساسنامۀ خود در پاسدارى از زبان و خطّ فارسى بر عهده دارد، از همان نخستین سال‌هاى تأسیس، درصدد گردآورى مجموع قواعد و ضوابط خط فارسى و بازنگرى و تنظیم و تدوین و تصویب آن‌ها برآمد و در این کار راه میانه را برگزید و کوشید تا در تدوین «دستور خط فارسى» اعتدال را رعایت کند.
در واقع، خط چهرۀ یک زبان را به ما می‌نمایاند و همان‌گونه که زبان از قواعد و قوانینی خط تبعیّت می‌کند خط نیز از این قاعده مستثنی نیست. به‌موجب اصل پانزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران خطّ فارسی خطّ رسمی ماست و تمام مکاتبات رسمی و کتاب‌های درسی باید به این خط نوشته شود.
در دو دهۀ گذشته به واسطۀ فراگیرشدن ابزار‌های ارتباطی اکترونیکی به‌نوعی شاهد این بوده‌ایم که خط فارسی در معرض خطر قرار گرفته است و برخی به عمد یا به سهو با بی‌توجهی به دستور خطّ فارسی، آشفتگی‌هایی را به نوشتار خود راه داده‌اند.
نخستین‌بار به ابتکار مرحوم حسن حبیبی در سال ۱۳۷۲ کارگروهی برای تدوین دستور خطّ فارسی به مدیریت «دکتر علی‌اشرف صادقی» و «سپس احمد سمیعی (گیلانی)» تشکیل شد. پس از برگزاری ۵۹ جلسه و گردآوری و بررسی و اعمال دیدگاه‌های صاحب‌نظران، دستورخط فارسی در جلسۀ دویست‌ویازدهم شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ۳۰ تیر۱۳۸۰ به تصویب و امضای اعضا و رئیس‌جمهوری وقت رسید.
اکنون با گذشت بیش از بیست سال از انتشار دستور خطّ فارسی، و دریافت بازخوردهای متعدد، همچنین فراگیر شدن حروف‌نگاری در محیط رایانه و فضای مجازی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تشکیل کارگروهی زیرنظر دکتر محمد دبیرمقدم، معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان و با حضور برخی از اعضای پیوسته، وابسته و هیئت‌علمی فرهنگستان و بهره‌گیری از آرای تنی چند از صاحب‌نظران خارج از فرهنگستان، برای بازنگری در دستور خطّ فارسی تشکیل شد که پس از برگزاری پنجاه جلسه، ویراست جدید دستورخطّ فارسی تدوین، تصویب و آماده انتشار شد.
در تدوین دستور خطّ فارسی حفظ چهرۀ خطّ فارسی، حفظ استقلال خط، تطابق مکتوب و ملفوظ، فراگیر بودن قاعده، سهولت نوشتن و خواندن، سهولت آموزش قواعد و فاصله‌گذاری در خطّ فارسی مورد توجه فرهنگستان زبان و ادب فارسی بوده است.
ویراست جدید دستور خطّ فارسی در ۸۸ صفحه و با شمارگان ۳هزار نسخه در ادارۀ نشر فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده است.
برای تهیه این کتاب با شماره تلفن ۰۹۱۲۶۹۴۷۱۴۴ (آقای عفیفی) تماس بگیرید.
تازه‌ترین نسخۀ استاندارد بین‌المللی نویسه‌گردانی فارسی با همکاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شد.
به گزارش روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ تازه‌ترین نسخۀ استاندارد بین‌المللی نویسه‌گردانی فارسی با همکاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شد.
نخستین بار در سال ۱۳۷۸ و به‌درخواست سازمان ملّی استاندارد ایران، فرهنگستان تدوین این استاندارد بین‌المللی را بر عهده گرفت. از سال ۱۳۹۸ نسخۀ جدید در دست بررسی و بازنگری در گروه کاری بین‌المللی مرکّب از متخصصان زبان‌شناسی و ترجمه؛ امّا، بدون حضور عضوی ایرانی، قرار گرفت.
با پیوستن گروهی تخصصی با مدیریت دکتر «محمّد دبیرمقدم»، معاون علمی ـ پژوهشی فرهنگستان و استاد زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی به این گروه کاری، جلسات حضوری داخلی و مجازی بین‌المللی متعددی برگزار شد و سرانجام با اعمال تغییرات لازم و دستیابی به توافق، این استاندارد نویسه‌گردانی فارسی در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۴۰۱ منتشر شد.
استاندارد بین‌المللی نویسه‌گردانی حروف فارسی به لاتینی دربرگیرندۀ اطلاعات و جدول‌هایی برای معرفی نویسه‌های لاتینی متناظر با همخوان‌های فارسی، عناصر عربی در زبان فارسی، معرفی کسرۀ اضافه و نویسۀ آن و برخی نشانه‌های سجاوندی فارسی است.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی درصدد است استانداردهای ملّی نویسه‌گردانی و آوانویسی زبان فارسی را نیز تدوین کند.
یکی از اهداف اصلی این مجموعه استانداردها، که با موضوع تبدیل نظام‌های نوشتاری تدوین می‌شود، تسهیل فرآیند پردازش اطلاعات کتاب شناختی است.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سال ۱۳۷۸، در پی درخواست سازمان ملّی استاندارد ایران و برای نخستین‌بار تدوین این استاندارد بین‌المللی را برعهده گرفت.
بررسی و بازنگری این استاندارد از سال ۱۳۹۸ در دستور کارگروه کاری بین‌المللی، مرکّب از متخصّصان زبان‌شناسی، بدون حضور عضوی ایرانی قرار گرفت.
آئین وداع با پیکر احمد سمیعی (گیلانی) با حضور جمعی از اهالی فرهنگ و ادب، اعضای خانواده، دوستان، همکاران و شاگردانش در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد. پیکر او طی مراسمی خاص روز یکشنبه، ششم فروردین ماه در زادگاهش رشت برگزار خواهد شد.
به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مراسم تشییع پیکر احمد سمیعی (گیلانی) عضو پیوسته و مدیر گروه ادبیات معاصر فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مترجم و ویراستار، شنبه، پنجم فروردین‌ماه ۱۴۰۲در محل فرهنگستان برگزار شد.
غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ابتدای این مراسم درگذشت احمد سمیعی (گیلانی) را ضایعۀ جبران‌ناپذیری برای فرهنگ و ادب فارسی عنوان کرد و گفت: همۀ ما امروز برای احترام به یکی از مردان بزرگ فرهنگ ایران در فرهنگستان زبان و ادب فارسی دور هم جمع شده‌ایم. امروز برای فرهنگستان زبان و ادب فارسی روز تلخ و سختی است.
او با اشاره به درگذشت احمد سمیعی (گیلانی) در بامداد دوم فروردین گفت: احمد سمیعی (گیلانی) یکی از استوانه‌های زبان و ادب فارسی در دوران معاصر بود که با عمر پربرکت خود تمامی قرن گذشته را طی کردند و یک سال و دو روز از قرن جدید را نیز پشت سر گذاشته‌اند.
حداد عادل با اشاره به سابقه آشنایی ۵۲ ساله‌اش با احمد سمیعی (گیلانی) گفت: در تمام این سال‌ها سایۀ او را چون سایۀ پدر بر سر خود احساس می‌کردم. او انسان وارستۀ آزاداندیشی بود و افزون بر اینکه حکم پدر را برای من داشتند همکار عزیز من بودند. او عضو پیوستۀ فرهنگستان و مدیر گروه ادبیات معاصر بودند و نزدیک به سه دهه سردبیر مجلۀ نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی بودند و از آغاز راه‌اندازی فرهنگستان زبان و ادب فارسی همچون ستونی بر استحکام این بنا افزودند.
او افزود: نخستین‌بار در انتشارات فرانکلین که به عنوان ویراستار کار می‌کردم با احمد سمیعی (گیلانی) آشنا شدم و پس از آن در دوره‌ای که در آموزش و پرورش مسئولیت تألیف و تدوین کتاب‌های درسی را برعهده داشتم از حضور استاد سمیعی بهره‌مند شدم و با راه‌اندازی فرهنگستان زبان و ادب فارسی دوباره توفیق همکاری و همراهی با استاد سمیعی (گیلانی) نصیب من شد.
حداد عادل با اشاره به خاندان احمد سمیعی گفت: خاندان او از بزرگان گیلان به‌شمار می‌روند که تنی چند از بزرگان این خاندان و به‌ویژه پدر استاد از بزرگان و علمای دین بوده‌اند. از خاندان او دانشمندان و اندیشمندان بزرگی برخواسته‌اند و احمد سمیعی نیز یکی از این بزرگان بود که بخت این را داشتیم که حضور او را در زندگی‌مان درک کنیم.
او افزود: سمیعی عاشق زبان و ادب فارسی بود و با این که در کنکور کارشناسی با رتبۀ یک در دانشکدۀ فنی پذیرفته شد اما عشق به ادبیات فارسی او را به دانشکدۀ ادبیات کشاند. او همزمان به زبان و ادبیات فارسی و ادبیات فرانسه احاطه کامل داشت و با وجود کهولت سن اما همچنان آثاری را که در هر دو زبان منتشر می‌شد مطالعه می‌کرد. او انسان بسیار معتدلی بود و با نگاه عالمانه‌ای که داشت توانسته بود میان سنّت و مدرنیه پیوند برقرار کند.
به گفتۀ حداد عادل؛ سمیعی (گیلانی) یکی از مترجمان طراز اول ایران بود که بر زبان فرانسه تسلط داشت. بسیاری از آثار ادبیات کلاسیک فرانسه با قلم استاد سمیعی به فارسی زبانان معرفی شد. نثر فارسی او بسیار موجز و عاری از حشو بود. در نثر او، به‌خوبی شاهد بهره‌مندی از گنجینۀ هزاران‌سالۀ واژگان زبان فارسی هستیم. او همچون دیگر بزرگان عصرش به زبان عربی هم تسلط داشت.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سمیعی (گیلانی) را انسان پرکار و منظمی معرفی کرد که آثار و خدمات ارزشمندی از خود در مقام مؤلف، مترجم، ویراستار و مدرس دانشگاه به‌جا گذاشت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد. بی شک لقب پدر ویراستاری در دوران معاصر شایستۀ استاد سمیعی است. او از همۀ توانایی خود برای علمی‌کردن، ریشه‌دارکردن و نهادینه‌کردن ویراستاری در ایران بهره گرفت. از‌این‌رو از او به‌عنوان اسوه و سرمشق ویراستاری در ایران یاد می‌شود.
او با اشاره به راه‌اندازی بنیاد دایرةالمعارف زبان و ادب فارسی در ایران گفت: زمانی که به عنوان هیئت امنا سنگ‌بنای دایرةالمعارف بزرگ اسلامی را گذاشتیم، مسئولیت نگارش و تدوین شیوه‌نامۀ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بر عهدۀ احمد سمیعی (گیلانی) گذاشته شد و او عالمانه این کار را پیش بردند و امروزه شیوه‌نامه‌ای که او تدوین کرده، سرمشق همه دانشنامه‌ها و دایرةالمعارف‌هایی است که به زبان فارسی نوشته می‌شود.
حداد عادل گفت: پس از انقلاب هر جایی که از احمد سمیعی (گیلانی) کمک خواستند او جواب رد نداد. او مدت‌ها به طلّاب حوزۀ علیمۀ قم ویراستاری آموزش داد. در دانشگاه گیلان و بسیاری از دانشگاه‌های کشور تدریس کرد. در سازمان صدا و سیما در کنار ابوالحسن نجفی و علی‌اشرف صادقی شورای عالی ویرایش را راه‌اندازی و اداره کرد. او سال‌ها در انتشارات سروش نیز مشغول به کار بود.
به گفتۀ حداد عادل؛ وجود نازک احمد سمیعی (گیلانی)، یک پارچه غیرت بود و تا روزهای پایانی عمرشان دغدغۀ کارهایی را داشتند که مسئولیت‌شان برعهده‌شان بود.
او افزود: با این که سمیعی (گیلانی) کتاب و مقالات متعددی را از زبان فارسی ترجمه کرده‌اند اما در انتخاب بسیار سخت گیر بودند و آثاری را به فارسی ترجمه کرده‌اند که برای مخاطب فارسی زبان سودمند باشد. او قدر‌و‌قیمت قلم خود را می‌دانست و همواره دلش برای فرهنگ ایران می‌تپید. آثاری که او ترجمه کرده، تنها از جنبۀ ادبی و التزاد ادبی اهمیت ندارند بلکه او با جامع‌نگری و رویکرد اجتماعی که برای ادبیات قائل بودند آثاری را برای ترجمه انتخاب می کرد که برای خواننده تفکربرانگیز باشد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در بخش دیگر سخنانش با انتقاد از مسئولان کشور و مسئولان وزارت علوم گفت: استاد احمد سمیعی (گیلانی) دکتری نداشت اما صدها استاد و دکتر در مقابل او زانو ادب به زمین می‌زدند و می‌آموختند. زمانی که فرهنگستان زبان و ادب فارسی راه اندازی شد، سردبیری نامۀ فرهنگستان را برعهدۀ احمد سمیعی (گیلانی) گذاشتیم و ایشان با شناخت دقیق و کاملی که از مطبوعات ایران داشتند؛ پذیرفتند، اما وزارت علوم چون ایشان مدرک دکتری نداشت نمی‌پذیرفت تا در نهایت از راه غیر متعارفی توانستیم این مشکل را حل کنیم. باید پذیرفت بسیاری از این قوانین و مقررات و توجّه و تقیّد به ظواهر باعث می‌شوند که نتوانیم از ذخائری چون استاد سمیعی (گیلانی) بهره‌مند شویم. باید در این قوانین تجدیدنظر شود.
او در بخش پایانی سخنانش گفت احمد سمیعی (گیلانی) انسان وظیفه‌شناسی بود و تا ۱۰۲سالگی با نظم مثال‌زدنی بر سر کار خود حاضر می‌شدند. باید از او به‌عنوان یکی از اسوه‌های وظیفه‌شناسی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی و کل کشور یاد شود. اگرچه دیگر ایشان و پیکر جسمانی‌شان دیگر با ما نخواهد بود اما روح و اندیشه، معرفت، ایران‌دوستی و ویژگی‌های شایستۀ ایشان با ما خواهد بود رمز بقای ایشان وابستۀ بقا اندیشه و فرهنگ ایرانی است. برای او از بارگاه الهی علو درجات را خواستاریم.
در ادامه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درگذشت احمد سمیعی (گیلانی) را ضایعۀ بزرگی برای فرهنگ و زبان فارسی عنوان کرد و گفت: احمد سمیعی (گیلانی) یکی از لنگرگاه‌ها و پشتیبان‌های هویّت و فرهنگ ایرانی بودند و تلاش‌های او برای پاسداشت زبان و ادب فارسی ستودنی است. باید خدا را برای عمر طولانی و با عزتی که به احمد سمیعی (گیلانی) دادند شاکر باشیم. او یک قرن در آستان ادب فارسی درخشیدند.
او افزود: متأسفانه بسیاری از کسانی که عمر طولانی دارند، توان این را ندارند که از پس کارهای روزمره خود برآیند اما احمد سمیعی (گیلانی) تا آخرین روزهای زندگی‌اش سالم و سرپا بودند و در مراقبت و محافظت زبان و ادب فارسی تلاش می‌کردند. اگر امروز ویراستاری در ایران قدر و اهمیت دارد بخشی از آن را حاصل تلاش‌های خستگی‌ناپذیر احمد سمیعی (گیلانی) است.
او در بخش پایانی سخنانش از درگذشت احمد سمیعی (گیلانی) به‌عنوان ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر برای فرهنگ و زبان و ادب فارسی و خانواده و دوستدارانش یاد کرد و پیام تسلیت رئیس جمهور را ابلاغ کرد.
در ادامه این مراسم حسین معصوم همدانی گفت: جای خالی بزرگانی چون استادان ابوالحسن نجفی، اسماعیل سعادت و احمد سمیعی (گیلانی) هرگز پر نخواهد شد و این مشکل ریشه در نظام آموزشی ما دارد که با گلایه هم برطرف نخواهد شد. متأسفانه نظام آموزشی ما عنان‌گسیخته رو به جلو می‌رود و همین امر تولّد و پیدایش کسانی چون احمد سمیعی (گیلانی) را غیرممکن می‌کند.
او افزود: من ۵۰ سال است که از نزدیک با احمد سمیعی (گیلانی) آشنا و همکار هستم و این آشنایی و همکاری در نیمۀ دوم عمر ایشان اتفاق افتاد من سال‌ها با ایشان در انتشارات فرانکلین، سازمان ویرایش دانشگاه آزاد، مرکز نشر دانشگاهی، شورای ویرایش فرهنگستان زبان و ادب فارسی و شورای ویرایش صداوسیما همکار بودم و به‌عنوان یک شاگرد از ایشان بسیار آموخته‌ام. او خود را انسان مکلّفی می‌دانست و هر کاری که به او سپرده می‌شد به بهترین شکل ممکن آن را انجام می‌داد.
او افزود: در تمام ۵۰ سالی که ایشان را شناختم ایشان همواره مشغول خواندن و نوشتن بود. امیدوارم تمام نوشته‌های ایشان گردآوری شود تا به‌واسطۀ این نوشته‌ها، با شخصیت و دوران اجتماعی که سپری کردند آشنا شویم. بی‌شک خدمات احمد سمیعی (گیلانی) در تمام عرصه‌های ترجمه، تألیف، ویراستاری و آموزش ستودنی و ارزشمند است. نام و یادش گرامی باد.
جعفر شجاع کیهانی، عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و معاون گروه ادبیات معاصر که اجرای این مراسم را برعهده داشت، گفت: استاد احمد سمیعی، سرو بلند زبان و ادب فارسی بودند که قلمی شیوا و فاخر داشتند و در فنون زبان و ادب فارسی و ترجمه سرآمد بودند. ترجمه‌های او از ادبیات فرانسه بی‌مثال است.
کیهانی، سمیعی را انسان دغدغه‌مندی معرفی کرد که همواره عاشق دانستن و خواندن بود. او در ادامه به ذکر خاطره‌ای از سمیعی (گیلانی) پرداخت و گفت: جمعه بیست‌وهفتم اسفندماه در مسیر ابرکوه در استان یزد بودم که موبایلم زنگ خورد. استاد بود. فوراً ماشین را در شانه خاکی نگه داشتم. پرسید: «در فرهنگستانی؟» پاسخ دادم: «خیر.» به تندی گفت: «چرا؟!» گفتم: «استاد امروز جمعه است و ایّام نوروز در پیش است و همه‌جا تعطیل است!» گویی دلشوره گرفته باشد با صدایی لرزان گفت که«کارها را کی انجام می‌دهید؟» اطمینان دادم که پس از تعطیلات کار را با همراهی همکاران به سامان می‌رسانم.
در بخش دیگر این مراسم شجاع کیهانی؛ شعری را که بهاءالدین خرمشاهی در وصف احمد سمیعی (گیلانی) سروده بود خواند. محمدرضا ترکی، مدیر گروه ادبیات انقلاب اسلامی فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز در ادامه شعری را که در سوگ احمد سمیعی (گیلانی) سروده بود خواند. همچنین در بخشی از این مراسم مهشید نونهالی، بیانیۀ گلی امامی، دبیر انجمن ویراستاران، را در سوگ احمد سمیعی (گیلانی) برای حاضران قرائت کرد.
محمدعلی موحّد، محمدرضا شفیعی کدکنی، سیدعلی آل داوود، موسی اسوار، محمد سرور مولایی، محمود عابدی، محمد دبیرمقدم، حسین معصومی همدانی، سید مجتبی حسینی، محمدرضا نصیری، سیروس علی‌نژاد، کامیار عابدی، کامیار عابدی، علی‌اصغر محمدخانی، سعید لیلاز، سعید رفیعی، امید طبیب‌زاده، اکبر ایرانی، آبتین گلکار، مهدی فیروزان، مسعود جعفری جزی، رضا بهاری، غلامرضا امیرخانی، علی‌اکبر میرجعفری، آرزو رسولی، ارمغان بهداروند، مریم حسینی از حاضران در این مراسم بودند. پیکر سمیعی (گیلانی) برای خاکسپاری به زادگاهش رشت منتقل شد.
دکتر حدّاد عادل در پیامی به همایش زبان‌ها و گویش‌های مناطق مرزی ایران گفت: امیدوارم این همایش که در دانشگاه بیرجند در حال برگزاری است؛ آفاق روشنی را به روی زبان‌شناسان باز بکند، تا مقدّمۀ مطالعات علمی‌تر و بیشتری درآینده شود.
به گزارش روابط‌عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ غلامعلی حدّاد عادل ضمن قدردانی از دانشگاه بیرجند و استادانی که بانی برگزاری این همایش بوده‌اند، گفت: دانشگاه بیرجند در نزدیک مرزهای شرقی ایران واقع شده و با توجه به زبان‌های مناطق مرزی، در حقیقت به یکی از وظایف تخصّصی خودش عمل کرده است و نوعی بومی‌سازی را در کار علمی به طور منطقی اعمال کرده است. ازاین‌جهت برگزاری این همایش قابل تحسین است.
او افزود: ایران کشور پهناوری است و از چندین هزار سال پیش با هویّت ایرانی در چهارراه فرهنگ‌ها و تمدن‌ها قرار گرفته است. در حال حاضر ایران با ۱۵ کشور مرز مشترک دارد و این تنوّع و تعدّد از جهات مختلف ازجمله سیاسی، فرهنگی، امنیّتی و اقتصادی قابل بررسی است ازجمله زبانی که موضوع کار این همایش است.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: وقتی خط مرزی دو کشور را از هم جدا می‌کند به این معنی نیست که در آن مرز، همه چیز ازجمله اوضاع طبیعی، اوضاع اقلیمی، رستنی‌ها و زبان تابع و تحت ارادۀ دولت‌ها است، بلکه یک سلسله‌امور مستقل از این تقسیم‌های سیاسی است. برای مثال اوضاع طبیعی مناطق مرزی چندان متأثر از سیاست و نظام‌های حکومتی کشورها نیست. امور فرهنگی هم تا حدودی همین‌طور است. نه به‌اندازۀ مسائل طبیعی ولی تا اندازه‌ای امور فرهنگی هم، پیوستگی خودش را در دو سوی مرز حفظ می‌کند.
او افزود: زبان در مناطق مرزی فعال کاملاً دستخوش تغییر و تحّول است. عکس این موضوع در مرزهای ساکت حاکم است. مثلاً در جزیرۀ لارک تا همین اواخر دلیلی برای این که زبان آن‌ها که کمزاری است؛ تغییر کند، نداشتیم. از این نوع مرزها در خشکی و دریا بسیار داریم.
حدّاد عادل با اشاره به عوامل متعدّدی که موجب تغییر و تحوّل زبان در مرزهای پرتنش می‌شوند، گفت: مثلاً کشورهایی که با هم مرز مشترک دارند؛ امّا، زبان معیارشان با هم متفاوت است در مناطقی که مرز مشترک دارند، زبان‌های معیار متفاوت بر روی یکدیگر تأثیر می‌گذارند و رفت‌وآمدهای مرزی باعث می‌شود که گاهی واژگان و تغییرات ژرف‌ساختی از یک کشور وارد کشور دیگر بشود و گاهی مهاجرت‌هایی که در طول تاریخ در مناطق مرزی صورت گرفته، شده است که در زبان مناطق مرزی تغییرات عمده‌ای ایجاد شود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به نقش مهاجران در تغییر زبان در طول تاریخ گفت: زبان‌شناسان می‌توانند در این دو نوع مرز، تحقیقات ویژه‌ای انجام بدهند و به نتایج خوبی برسند. هم از جهت محفوظ‌ماندن زبان‌ها در مرزهای ساکت و هم از جهت متحوّل‌بودن زبان‌های فعال، تغییرات آوایی، تغییرات واژگانی، تغییرات نحوی، صرفی و خیلی چیزهای دیگر. به‌هرحال بررسی گویش‌ها در مناطق مرزی برای کشور ما، موضوعی بکر است.
او افزود: امیدوارم «همایش زبان‌ها و گویش‌های مناطق مرزی ایران»؛ آفاق روشنی را به‌روی زبان‌شناسان باز بکند تا مقدمۀ مطالعات علمی‌تر و بیشتری درآینده شود و می‌توانیم بگوییم موضوع مطالعه زبان‌ها مرزی هم به جامعه‌شناسی زبان و هم رابطۀ جامعه‌شناسی و زبان مربوط می‌شود و هم جز علمی قرار می‌گیرد که به آن ژئوپولوتیک می‌گویند. البته هنوز در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای این کلمه معادلی تصویب نکرده‌ایم؛ ولی مراد از آن رابطۀ جغرافیا و مسائل سیاسی است. در این علم هم مسئلۀ زبان‌های مرزی مهم است.
به گفته حدّاد عادل؛ اشتراک زبان‌های مناطق مرزی در تسهیل دادوستدهای مرزی سهم دارد و در بازارچه‌های مرزی مشکل زبان کمتر احساس می‌شود. چون برخی از خانواده‌ها اقوامشان در دو سوی مرز زندگی می‌کنند و با همان زبان با آن‌ها سخن می‌گویند. برخی از عشیره‌ها هم در دو سوی مرز پراکنده هستند و زبان مشترکی دارند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پایان برای دانشگاه بیرجند به ویژه در حوزه زبان فارسی و زبان‌شناسی آرزوی توفیق ویژه کرد.
گفتنی است «همایش زبان‌ها و گویش‌های ایرانی» دهم اسفندماه با همکاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی و به میزبانی دانشگاه بیرجند و با مشارکت استادان و پژوهشگران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایسنا؛ غلامعلی حدادعادل با گرامیداشت یاد جلال‌آل احمد گفت: جا دارد در هرجا در معرفی و بزرگداشت جلال بکوشیم. اهمیت جلال را از نسل ما باید پرسید.وقتی کتاب «غربزدگی» در سال ۴۱ منتشر شد، من در آستانه دانشگاه بودم. این کتاب در برابر فضایی که در انتظارمان بود، مصونیت بخشید. وی افزود: اعتراف می‌کنم یکی از افراد موثر زندگی من جلال بوده و خوشحالم که او نماد نویسندگی در دوران پس از انقلاب شده است. رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه نمی‌تواند خوشحالی خود را از منتشر شدن این همه کتاب خواندنی در فضای ادبی، دینی، ایرانی و اسلامی پنهان کند، اظهار کرد: ۶۰ سال پیش در به در به دنبال کتاب‌های داستان بودیم که هم خودمان بخوانیم و هم به دیگران معرفی کنیم اما پیدا نمی‌کردیم. حدادعادل افزود: در عالم دینی، ادبیات به این سبک، یک امر جدید است که این موضوع از برکات انقلاب است که این همه نویسنده به ویژه نویسنده زن خوش‌فکر و خوش‌قلم و مستقل نظر خودشان را بیان می‌کنند. این یک پدیده ارزشمند نوظهور است که باید این نهال تنومند را تقویت کرد تا به یک درخت تناور سایه‌افکن پرثمر برسد.
دختران دبیرستانی ۳۰ روستای منطقه دشت آبخوان که به دلیل نبود فضای آموزشی نزدیک به محل زندگی از ادامه تحصیل محروم بودند، صاحبت مدرسه شبانه روزی شدند.
به گزارش فارسی‌بان‌خبر عملیات احداث دبیرستان دخترانه با اعتباری افزون بر ۱۰۰ میلیارد ریال به همت کانون کارشناسان دادگستری استان تهران و مشارکت سازمان نوسازی و تجهیز مدارس و همراهی اداره کل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان در آبان ماه 1400 آغاز و روز گذشته در آستانه سال تحصیلی جدید افتتاح شد.
با اجرای این پروژه دانش آموزان دختر از ۳۰ روستای حوزه دشت آبخوان که تاکنون به دلیل نبود فضای آموزشی شبانه روزی از ادامه تحصیل در مقاطع متوسطه محروم بودند از نعمت فراگیری آموزش در منطقه برخوردار می شوند.
همچنین در حاشیه مراسم افتتاح دبیرستان شبانه روزی دشت آبخوان مراسم کلنگ‌زنی سالن ورزشی چندمنظوره‌ای نیز در مجاورت این دبیرستان جهت بهره‌برداری مردم منطقه با حضور مسئولان منطقه و استانی، نماینده مردم خاش و مسئولان کانون کارشناسان دادگستری به زمین زده شد.
رضا علیپور رئیس کانون کارشناسان دادگستری استان تهران در این باره اظهار داشت: کانون کارشناسان دادگستری استان تهران در راستای مسئولیت اجتماعی خود باتوجه به محرومیت این منطقه و تعداد زیاد دانش آموزان بازمانده از تحصیل در دشت آبخوان اقدام به ساخت یک مدرسه دخترانه شبانه روزی در زمینی به وسعت 2800متر و زیربنای 1400 متر کرد.
وی افزود: بخش های مختلفی در این مدرسه شامل سالن غذاخوری، فضای آموزشی استاندارد و خوابگاه دانش آموزی احداث شده است و اعتبارات مورد نیاز آن نیز توسط اعضای کانون کارشناسان دادگستری استان تهران تامین شده است.
وی خاطر نشان کرد: کانون در سیل گلستان و زلزله اخیر روستای سایه خوش هرمزگان نیز اقدامات مشابهی در راستای مسئولیت های اجتماعی انجام داده است.
اسماعیل حسین‌زهی نماینده خاش در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص گفت: پیش از احداث این مدرسه به دلیل نبود زیرساخت های کافی و محرومیت منطقه دختران روستاهای اقماری دشت آبخوان تا کلاس ششم امکان تحصیل داشتند و پس از آن مجبور به ترک تحصیل و یا مهاجرت به شهر بودند، این مجتمع شبانه روز طی مدت کوتاهی به بهره برداری رسید و می تواند در سال تحصیلی جدید مشکلات بسیاری از دانش آموزان منطقه و روستاهای اطراف را مرتفع سازد.
